Zazaca - Türkçe Sözlük
Kaynak: Zazaca - Türkçe Sözlük (Harun Turgut, Tij Yayınları)
- X —
- x — ... (xe)
- x e file (m) — hafiflik
- xaç (n) — haç; | bazı sığırların alnında bulunan beyaz leke
- xag — ham, olgunlaşmamış (meyve)
- xagê (m) — hamlık, meyvenin olgunlaşmamış durumu
- xal — dayı; | tcyze
- xalê — teyze (çağırma durumunda)
- xalê (ın) — dayılık, dayı olma durumu; | tcyzc, teyze olma durumu
- xalcini (m) — dayı karısı, yenge
- xali (m) — halı, kalın kilim
- xali — tenha, sakin, ıssız; | arınmış olan, boşaltılmış olan
- xali bıyayış — tenhalaşmak; | arılaşmak; | boşalmak
- xali kerdış — tenhalaştırmak; | arılaştırmak; | boşaltmak
- xalici — halıcı
- xaliciyê (m) — halıcılık
- xalis — halis, arı, saf
- xalis muxhs — halis muhlis, katışıksız, eksiksiz, öz
- xalisê (m) — katışıksızlık, öz olma durumu
- xaliyê (m) — tenhalık, ıssızlık
- xalkeyna (m) — dayı kızı; | teyze kızı
- xalkiy, xalkey (n) — nisan ayının ortasında kırda kutlanan bir bayram
- xalo — dayı (çağırma durumunda)
- xalt — halt
- xalt kerdış — halt etmek
- xalza (n) — dayı oğlu; | teyze oğlu
- xap (m) — aldatma, kandırma, hile, düzen
- xap pê bıyayış — kandırılmak, aldatılmak, ihanete uğramak
- xap pê kerdış — kandırmak, aldatmak, ihanet etmek
- xapênayiş — aldatmak, kandırmak; | yanıltmk
- xapênek, xapêmk — aldatıcı, aldatan, kandırıcı
- xapênekê (m) — kandırıcılık, aldatıcı olma durumu
- xapiyaye — kandırılmış olan, aldadılmış, kanmış, aidanmış olan
- xapiyayiş — aldatılmak, kandırılmak, aldanmak; | yanılmak
- xapun, xapan — yıkık, viran
- xaric — hariç, dış, dışarı
- xaric bıyayış — hariç olmak, bir işin içinde olmamak, dıştalanmak
- xariciyê (m) — hariciye, dış işleri
- xariqa — harika
- xart (n) — eğe, eğelemekte kullanılan çelik araç
- xart bıyayış — eğelenmek, eğe ile bilenmek
- xart kerdış — eğelemek, eğe ile bilemek
- xas — arı, katışıksız; | bir çeşit beyaz buğday unu
- xasê (m) — arılık, katışıksız olma durumu
- xasek — güzel; | bir çeşit beyaz buğday unu ve bu undan yapılan çok beyaz ekmeği
- xasya — keşke, ne olurdu; | iyi ki, ne güzel, çok iyi olmuş
- xatib, xatib — hatip
- xatinbu tû — Aliaha ısmarladık
- xatiny ...-a ameyış — hatırına gelmek, hatırlamak, anımsamak
- xatiny ...-a ardış — hatırına getirmek, hatırlatmak, anımsatmak
- xatir (n) — hatır
- xatir persayış — hatır sormak
- xatir ra-gırotış — hatır almak, gönül almak
- xatir tıra waştiş — vedalaşmak, (birisinden) hatır istemek
- xatir vvaştış — vedalaşmak, hatır istemek
- xatira — hatıra, anı
- xatiriy ... ca ardış — hatırını yerine getirmek, memnun etmek
- xatiriy ... persayış — hatırını sormak, hal hatır sormak
- xatiriy ... tede viyertış — hatırı geçmek, hatırı sayılmak
- xatiriy ... vveş kerdış — hatırım hoş etmek, sevindirmek
- xatiriy ... zunayış — hatırını bilmek, değerini bilmek, hatırım saymak
- xatiriy ... şıkıtış — hatırını kırmak, üzmek, gücendirmek
- xatiriy ...-dı mendış — hatırında kalmak, unutmamak
- xatiriy xue ardış — hatırlamak, anımsamak
- xatiriy zêrr nızunayış — hatır gönül bilmemek, hatır gönül tanımamak
- xatirycn — hatırlı, hatırı sayılır, saygın; | alçak gönüllü, saygılı
- xatun — hatun, hanım
- xatunê (m) — hatunluk, hanım olma durumu
- xawli (m) — havlu, kurulanma bezi
- xax — şaşkın, ne yapacağı bilmeyen; | budala
- xax bıyayış — şaşırmak, şaşmak, şaşırıp kalmak, bunalmak
- xax kerdış — şaşkın hale getirmek, bunaltmak
- xax mendış — afallamak, afallaşmak, şaşkınlığa düşmek
- xax verdayış — afallatmak, afalaştırmak, şaşkınlığa düşürmek
- xax xax — şaşkın şaşkın
- xax xax unıyayış — şaşkın şaşkın bakmak
- xaxê (m) — şaşkınlık, kararsızlık
- xaxûz (m) — olmamış dut yemişi
- xaxune — şaşkınlığa vurma, kararsızlığa vurma
- xaxune xue nayış — şaşkınlığa vurmak, şaşkınlar gibi davranmak
- xayin kerdış — hain etmek, hain çıkarmak
- xayin vetış — hain çıkarmak
- xayin xaym — hain hain, haince
- xaym bıyayış — hain olmak, hainleşmek
- xaym vicayış — hain çıkmak, ihanet etmiş olmak
- xaym, xa'in — hain
- xaymê (m) — hainlik
- xaymê kerdış — hainlik etmek
- xclesiyaye — kurtulmuş olan
- xebat (m) — çalışma, emek, iş
- xebat bıyayış — iş yapılmak, iş görülmek, çalışılmak
- xebat kerdış — iş yapmak, iş görmek, çalışmak
- xebatey dêst — el emeği, elle çalışma, el ürünü
- xebatkar — çalışkan, çok çalışan
- xebatueg, xebatox — çalışkan
- xebatuegê (m) — çalışkanlık
- xebêr ... fekrı çapaznayış — sözü ağzına tıkamak, lafı ağzına tıkamak
- xebêr ... fekıdı bırnayış — lafı ağzında bırakmak
- xebêr ... ser ameyış — (birine) söz gelmek, eleştirilmek, yerilmek
- xebêr ... ser ardış — (birine) söz getirmek, birinin eleştirilmesine neden olmak
- xebêr akerdış — laf açmak, söz açmak, söz etmek
- xebêr çarnayış — laf gezdirmek, laf taşımak, kişilerin arasını açmak
- xebêr bıyayış — konuşmaya başlamak, konuşulmak; | laf olmak, dedikodu olmak
- xebêr cı eştış — laf atmak, sözle sarkıntılık etmek, laf dokundurmak
- xebêr cı nıkotış — (birine) söz düşmemek, (kendisine) laf düşmez
- xebêr cıri dayış — (biri hakkında) laf etmek, dedikodusunu yapmak
- xebêr dayış — konuşmak; | birisinin atehinde konuşmak, laf etmek
- xebêr erşawitiş — tehdit edici haberler yollamak, tehditler savurmak
- xebêr eşnawitiş — laf işitmek, paylanmak, söz işitmek, azarlanmak
- xebêr fıstış — konuşturmak, lafa tutmak
- xebêr kerdış — konuşturmak, konuşmasına neden olmak
- xebêr kotış — lafa dalmak, konuşmaya dalmak; | yeni konuşmaya başlamak
- xebêr pa kuayış — laf atmak, tehdit edici konuşmak
- xebêr piera dayış — ağız kavgası etmek, münakaşa etmek, incitici sözlerle birbirini kırmak
- xebêr po lıyefnayış — laf atmak, söz dokundurmak
- xebêr ra-ameyış — söz konusu olmak, söz edilmek, konuşulmak
- xebêr ra-ardış — söz konusu etmek
- xebêr ra-fıstış — laf yaymak, aslı olmayan haber yaymak
- xebêr tiemıyunrı dayış — lafını karıştırmak, lafını şaşırmak
- xebêr tıra dayış — azarlamak, paylamak, tehdit etmek
- xebêr vicayış — laf çıkmak, söz çıkmak, ortalıkta bir söylenti dolaşmak, haber yayılmak
- xebêri vêng dayış — boş konuşmak, gereksiz ve anlamsız şeyler konuşmak, boş laf etmek
- xebêriy xue tiemıyunrı dayış — sözlerini birbirine karıştırmak, lafını şaşırmak, ne söyleyeceğini bilmemek
- xebcr tıra nıvicayış — haber çıkmamak, beklenen haber gelmemek
- xebcrey xue peyser gırotış — sözünü geri almak
- xebcrundi mendış — sözde kalmak, lafta kalmak, konuşulup gerçekleşmemek
- xeber (m) — haber; | laf, söz, konuşma
- xeber ... fekedı mendış — laf ağzında kalmak, söz ağzında kalmak
- xeber ... fekıdı verdayış — lafı ağzında bırakmak, sözü ağzında bırakmak, konuşmasını kesmek
- xeber bıyayış — haber olmak, konu olmak
- xeber cı dayış — haber vermek, bildirmek
- xeber cı erşavvıtış — haber göndermek, haber salmak
- xeber cı nıştış — laf dokunmak, bazı sözlerden dolayı gücenmek
- xeber dekotış — haber yayılmak, söylenti dolaşmak
- xeber erşavvıtış — haber yollamak, haber salmak
- xeber gueştari kerdış — laf dinlemek söz dinlemek; | haber dinlemek
- xeber gırotış — haber almak, bilgi edinmek
- xeber pa nınıştış — söz dinlememek kimsenin sözüne önem vermemek
- xeber pa nıştış — laf tutmak, söz dinlemek, söyleneni yapmak
- xeber pie dayış — haber birbirine vermek, haberleşmek, sözleşmek
- xeber saray ... nıkotış — kafasına söz girmemek, kimseyi dinlememek, çok aptal veya inatçı olmak
- xeber tıra abıyayış — sözü açılmak, sözü edilmek, bir şeyden konuşulmaya başlanmak
- xeber vetış — laf çıkarmak, haber yaymak
- xeber vicayış — laf çıkmak, söylenti dolaşmak
- xeber we vetış — haber çıkarmak, uyduruk haber yaymak
- xeber xebêr ra ardış — laf lafı açmak, söz sözü açmak
- xeber xeber akerdış — laf lafı açmak söz sözü açar
- xeber xue fekıdı cavvıtış — lafı ağzında gevelemek, sözü ağzında gevelemek
- xeber yew rey vveşa — söz bir kez söylenir
- xebera gırun — ağır söz, onura dokunan söz
- xebera wişk — katı söz, sert ve gönül kırıcı söz
- xebera xirab lez bena vvıla — kötü haber tez duyulur, kara haber tez yayılır
- xeberçuars — ters cevap vermeyi alışkanlık haline getiren, kaba ve ters konuşan
- xeberdar — haberdar, haberi olan
- xeberdar kerdış — haberdar etmek
- xeberdayueğ — konuşmacı, konuşan
- xeberey ... bırnayış — lafım kesmek, sözünü kesmek
- xeberey ... nıkerdış — lafını etmemek, lakırtısını etmemek, hakkında konuşmamak
- xeberey ... pê bıyayış — haberi olmak
- xeberey ... pere kerdış — sözü para etmek, lafı para tmek, hatırı sayılmak, sözüne değer verilmek
- xeberey ... viyertış — sözü geçmek, hatırı sayılmak; | amlmak
- xeberey mêrg lez bena vıla — ölüm haberi çabuk yayılır
- xeberey mêrg zûır nıvicena — ölüm haberi yalan çıkmaz, kara haber yalan çıkmaz
- xeberey mird vêşunira çinıya — tokun açtan haberi yoktur, tokun açlığın ne olduğunu bilmez
- xeberey xue bedelnayış — lafı değiştirmek, başka konuya geçmek, sözü çevirmek
- xeberey xue yew kerdış — sözbirliği etmek, anlaşmak
- xeberey xue zunayış — lafını bilmek, mantıklı ve tutarlı olmak
- xeberidi mendış — lafta kalmak
- xeberik — konuşkan; | lafazan, lafçı
- xeberra fehm nıkerdış — laftan anlamamak, laf anlamamak
- xeberun gırdun dayış — büyük söz söylemek, büyük laf etmek
- xeberun vve-nıdarıtış — söz kaldırmamak, laf kaldırmamak
- xebetiyayiş, xeftiyayiş — çalışmak, iş görmek; | işlemek, iş görmek
- xebetnaye — çalıştırılmış olan, işlenmiş olan, işte kullanılmış (araç)
- xebetnayiş — çalıştırmak, işletmek
- xecit (n) — bağ evi, kulübe, tek gözlü ve üstü toprakla örtülü basit yapı
- xedeme — hademe
- xedemeyê (m) — hademelik
- xedemeyê kerdış — hademelik etmek
- xefîfa gırotış — hafifçe almak; | hafıfc alıtıak
- xefif — hafif
- xefif kerdış — hafifletmek
- xefif viyarnayış — hafif atlatmak, kötü bir durumdan az bir zararla çıkmak
- xefif xefif — hafif hafif, yavaş yavaş
- xefifa — hafifçe
- xefiye — hafiye, detektif
- xeiq bıyayış — yaratılmak
- xela (m) — hediye, armağan
- xela cı dayış — hediye vermek, hediye etmek
- xela gırotış — düğün hediyesi almak
- xelas (m) — kurtuluş, kurtulma
- xelasey ... çiınya — kurtuluşu yok
- xelay veywi — düğün hediyesi
- xelayin — hediyeli
- xelesiyayiş — kurtulmak
- xelesnaye — kurtarılmış olan
- xelesnayiş — kurtarmak
- xelfa, ğelfa — aniden, birdenbire
- xelfe — kalfa
- xelfik, ğelfık — fırsatçı, sinsi, aniden saldıran (köpek)
- xelife — halife
- xelifeyê (m) — halifelik
- xelq (n) — halk
- xelq kerdış — yaratmak
- xelqçi — halkçı
- xelqçiyê (m) — halkçılık
- xelxel — çabalama, uğraşıp durma, angarya
- xelxel kerdış — çok çalışmak, boş yere uğraşıp durmak
- xelxel vetış — durmadan çalışmak, çabalayıp durmak
- xemehn — süslü
- xemel, xemil (n) — süs
- xemeliyayiş — süslenmek, bezenmek; | donanmak,, donatılmak
- xemelnaye — süslenmiş olan, süslü
- xemelnayiş — süslemek, bezemek; | donanıak, donatmak
- xencir kerdış — hançerlemek
- xencir, xincir — hançer
- xendeq (n) — hendek, kazılmış derin çukur
- xendeq adayış — hendek açmak, hendek kazmak
- xeneq (n) — boğulma
- xeneqiyaye — boğulmuş olan
- xeneqiyayiş — boğulmak; | idam edilmek
- xeneqnaye — boğulmuş olan; | idam edilmiş olan
- xeneqnayiş — boğmak; | idam etmek
- xerabc kerdış — harabe etmek, harabeye çevirmek, yıkmak
- xerabe bıyayış — harabe olmak, yıkılmak
- xerabe, xirabe — harabe, yıkık
- xerabeyê (m) — harabelik
- xerac gırotış — haraç almak
- xerac werdiş — haraç almak, haraç yemek
- xeraca bestış — haraca bağlamak
- xeracçi — haraççı
- xeracçiyê (m) — haraççılık
- xeracm — haraçlı, haraca bağlanmış
- xerae, xeraj (n) — haraç
- xeramal, xelamal — peh peh, vay be
- xeramalê — (dişi için söylenir)
- xeramalo — (eril için söylenir)
- xeramalyen — (çoğul için söylenir)
- xerc (n) — harç
- xerc bıyayış — harcanmak
- xerc kerdış — harcamak
- xerchx (n) — harçlık
- xercin — harçlı
- xercirax (n) — harcırah
- xerepiyaye — bozulmuş olan, bozuk
- xerepiyayiş — bozulmak, yıkılmak; | arızalanmak
- xerepnaye — bozuk
- xerepnayiş — bozmak, yıkmak
- xerxel (n) — çakıl, iri çakıl taşı; | iri çakıl taşlarının olduğu yamaçlar xerxeliyayiş; (çakıl yığını, taş duvar) yavaş kıpırdanarak yıkılmak, sarsıntıdan yıkılmaya yüz tutmak
- xerxelnayiş — (bina, yapı) yavaş kıpırdatmak veya sarsarak yıkılacak duruma getirmek
- xesar — hasar, zarar
- xesarin — hasarlı, zedelenmiş
- xesim, xesm — hasım, rakip, denk
- xesimê (m) — hasımlık, rakiplik
- xeste — hasta
- xeste bıyayış — hasta olmak, hastalanmak
- xeste kerdış — hasta etmek, hastalandırmak, hastalanmasına neden olmak
- xestexune (n) — hastahane
- xesteyê (m) — hastalık
- xesteym — hastalıklı
- xesyel (m) — huy, karakter, alışkanlık
- xesyelin — kötü huylu
- xet (m) — hat, çizgi, iz; | küçük su arkı; | sınır
- xet adayış — su arkı açmak, su arkı kazmak
- xet untış — hat çekmek
- xet xet — çizgi çizgi, çizik
- xeta (m) — hata, yanlış, yanlışlık •
- xeta kerdış — hata etmek, hata işlemek, yanlışlık etmek
- xeta kotış — hataya düşmek, yanılgıya düşmek, yanılmak
- xetaym — hatalı, yanlışı bulunan
- xetil (n) — hatıl duvardaki bağlantıyı sağlayan yatay direk
- xetim dayış — hatim vermek, Kuran'ı okutturmak
- xetim kerdış — hatmetmek, hatim etmek, Kuran'ı okuyarak bitirmek
- xetim, xetim (m) — hatim, Kuran'ı okuyarak bitirme
- xetm — hatlı, çizgili; | arklı
- xewx, xox (m) — şeftali
- xewxyer (m) — çeftali ağacı
- xeyal — hayal
- xeyal kerdış — hayal etmek
- xeyal kotış — hayale dalmak, hayal kurmak
- xeyalçi — hayalci
- xeyalçiyê (m) — hayalcilik
- xeyali — hayali
- xeyaliy kira ra-nıviyertış — insanın hayalinden bile geçmemek, düşünmemek, tasavvur etmemek
- xeyaliy xuera ra-viyarnayış — hayalinden geçirmek
- xeyalperest — hayalperest
- xeyliyek, xêlyek — hayli, epey, çokça, oldukça
- xeym (m) — büyük çadır
- xeyr ameyış — hoş gelmek, hayırlı gelmek
- xeyr bereket tedebu — bereketli olsun bol ve bereketli olsun
- xeyr bıyayış — hayır olmak
- xeyr cı resayış — (birine) hayırı dokunmak
- xeyr cıri nıkerdış — hayır etmemek, yararı olmamak, faydası olmamak
- xeyr kerdış — hayır etmek, iyilik etmek, hayır işlemek
- xeyr mıyundıbu — hoş bulduk
- xeyr pavvıtış — hayır beklemek, iyilik ummak
- xeyr ser — hayırlısıyla, hayırlısı olsun, iyisi olsun
- xeyr sero — hayırlısı ile, hayırlı olanı dilemek için söylenir
- xeyr tede çinıyayış — (bir şeyde) hayır olmamak, lıayrı yok
- xeyr tede nımendış — (bir şeyde) hayır kalmamak, yarar sağlamamak
- xeyr tıra nıameyış — (birinden veya bir şeyden) hayır gelmemek, yararlı olmamak
- xeyr tıra nıpavvıtış — (bir şeyden) hayır beklememek, yararlı olacağını sanmamak
- xeyr tıra venayış — (bir şeyden) hayır görmek, yararı dokunmak; | hayrını gör, „güle güle kullan\"" verb 370 xeyr uw güne piya cıri lıayırı da günahı da ona word 370 xeyr uw selameta hayır ve selametle word 370 xeyr weşidi hayırlısında, hayırlısı ile, sağlıkla, esenlik içinde word 370 xeyr weşiya hayırlısı ile, sağlıkla word 370 xeyr xuera nıvenayış hayır görmemek, rahat yüzü görmemek verb 370 xeyriy baykıy xuewawo babasının hayrına mı word 370 xeyny çêw çewri çinıyu kimsenin hayrı kimseye yoktur, kınseden kimseye lıayır yok word 370 xeyriy xue hayırma word 370 xeyny ... cı resayış (birine) hayrı dokunmak, yararlı olmak verb 370 xeyny ... vêni haynnı gör word 370 xeyru inşallah hayırdır inşallah word 370 xeyru hayır ola word 370 xeyrun hayırlar, hayırları word 370 xeyrya inşallah hayırdır inşallah word 370 xeynn hayırlı word 370 xeyrin bıyayış hayırlı olmak (hayırlı olsun !) xeynn kerdış; hayırlı etmek, hayırlı olmasını dilemek, kutlamak verb 370 xeyrli, xêli hayırlı word 370 xeyrli bıyayış hayırlı etmek (hayırlı olsun!) verb 370 xeyrli kerdış hayırlı etmek verb 370 xeyrwahar hayır sahibi, iyiliksever, hayırsever word 370 xeyrvvaharê hayırseverlik, iyilikseverlik m noun 370 xeznag kurnaz, fırsatçı, açık göz word 370 xeznagê kurnazlık, fırsatçılık m noun 370 xıl, xılık küçük küp; | derince yapılmış çömlek word 370 xilikm topraktan, çömlek toprağından yapılmış olan; | çukurca, derince (kap) word 370 xılt melez, karışık; | buğday ve arpa karışımı (un, ekmek) word 370 xiltê melezlik, katışıklık m noun 370 xmzir domuz, hınzır; | kötü kişi word 370 xmzirê hınzırlık, muziplik m noun 370 xinzirê kerdış hınzırlık etmek, zarar verici davranışta bulunmak verb 370 xır harıldarken çıkan ses, har word 370 xır xır harıl harıl word 370 xirab, xerab kötü; | günah, yasak word 370 xirab bıyayış kötü olmak, kötülenmek; | günah olmak verb 370 xirab kerdış kötü etmek, kötüleştirmek; | kötülemek; | günah işlemek verb 370 xirabyer daha kötü, daha fena word 370 xirabê kötülük, fenalık m noun 370 xirabê kerdış kötülük etmek, kötülük yapmak verb 370 xirabê sero kötülük üzerine, kötü niyetle word 370 xirabêra kötülükten word 370 xirabên bıyayış kötü işlere yaramak, kötülük yapmaya elverişli olmak verb 370 xirabm kötü, fena, bozuk word 370 xirabin bıyayış kötüleşmek, fenalaşmak, bozulmak; | kötü olmak verb 370 xirabm kerdış bozmak, kötüleştirmek, kötü duruma getirmek verb 370 xiramalo, xiramalê peh peh, vay be, beğenmeyi ya da şaşmayı anlatır; | aferin, yaşa word 370 xırb yıkıntı (yapı, bina), yapı kalıntısı; | eski mezar m noun 370 xirbey buni evin kalıntısı word 370 xırç çıt, küçük bir şey kırılırken çıkardığı ses, inciri çiğnerken çekirdekleri çıkaıtığı ses; | dişler birbirine sürtünürken çıkan ses word 370 xirç xirç çıt çıt, çıtır çıtır; | gıcır gıcır word 370 xirç xirç kerdış çıtırdatmak; | gıcırdatmak (dişleri) verb 371 xirçin hırçın, gıcırtı, gıcırdayan word 371 xirçin bıyayış hırçınlaşmak verb 371 xirçm kerdış hırçınlaştırmak verb 371 xirçinê hırçınlık m noun 371 xirçmê kerdış hırçınlık etmek verb 371 xirçayiş çıtırdamak (inciri yerken); | gıcırdamak (dişler) word 371 xirçi çıtırtı; | gıcırtı m noun 371 xirçnayiş çıtırdatmak (inciri yerken); | (dişleri) gıcırdatmak word 371 xiristiyan, xiristiyun hristiyan word 371 xiristiyan bıyayış hıistiyanlaşmak verb 371 xiristiyan kerdış hristiyanlaştırmak verb 371 xiristiyanê hristiyanlık m noun 371 xirm salatalık, elma vb şeyleri çiğnerken çıkan ses, kütürme word 371 xirm xirm kıtır kıtır, kütür, kütür; | şapır şapır word 371 xirni xirni kerdış kıtır kıtır etmek kütürdemek, şapır şapır etmek verb 371 xirni xirm werdış kıtır kıtır yemek verb 371 xirmayiş gevrek bir şeyi çiğnerken ses çıkarmak, kıtırdamak word 371 xirmi gevrek bir şeyin ağızda çiğneme sesi, kıtırtı m noun 371 xirmnayiş gevrek bir şeyi çiğnerken ses çıkarmak, kıtırdatmak word 371 xirnayiş harıldaşmak word 371 xırp hart, sert ve kaba ses; | salak, ' serseri, perişan kılıklı word 371 xirpo (erkeğe seslenme durumu) salak, serseri word 371 xirpayiş hart diye ses çıkarmak word 371 X'irpi hart sesi m noun 371 xırr hır, har ; | çmgar word 371 xirr gurr hır gür word 371 xırr vetış çıngar çıkarmak, kavga çıkarmak verb 371 xirr \\vırr har gür word 371 xirr xirr horul horul, harıl word 371 xirr xurr har hur word 371 xirrayiş horlamak, horuldamak, uykuda nefes alıp verirken gürültülü sesler çıkarmak; | harıldamak, hırıldamak; | hırlamak word 371 xirri horultu, hırıltı m noun 371 xirri xurri horuitulu, gürültülü word 371 xırs, hırs hırs n noun 371 xırs gırotış hırslanmak verb 371 xirt hart word 371 xirt xirt hart hart word 371 xirt xurt hart hurt word 371 xirtayiş kıtırdamak, hart diye ses çıkmak; | hart hart diye ses çıkararak yemek word 371 xirti sert bir şeyi ısırma sesi, kıtırtı m noun 371 xirtnayiş hart sesini çıkarmak,hart diye ses çıkarmak, kıtırdatmak word 371 xirxal halhal; | atlarda ayak bileğindeki beyazlık word 371 xirxahn halhallı; | ayak bileğinden biri veya bir kaçı beyaz olan (at) word 371 xirxali bomboş, ıssız word 371 xirxe hırka, bir çeşit ceket n noun 371 xirxcym hırkalı word 371 xirxir harıltı, hırıltı word 371 xirxir kerdış harıldamak, hırıltılı sesler çıkarmak verb 371 xirxirabe, xır xirabe çok harabe, çok yıkık, çok bozuk word 371 xirxirabe kerdış harabeye çevirmek, bozmak, yıkmak verb 371 xısım hısım, akraba word 371 xisim eqreba hısım akraba word 371 xisimê hısımlık, akrabalık m noun 371 xış yaşlı, kof, elinde iş gelmeyen word 371 xış ince cisimler sallanırken „hış\"" diye çıkan ses"
- xeyr, xêr — hayır, olmaz, öyle değil
- xeyr, xêr (n) — hayır, iyilik
- xeşya (m) — büyük saman çuvalı
- xiç, xıyç (m) — çakıl, küçük taş parçası
- xiçal, xiyal (n) — çakıl, çakıl taşı
- xiçalm — çakıllı
- xiçayiş — çakıldamak; | incir çrkirdeğinden ses çıkmak
- xiçek — bir küçük çakıl, küçük taş parçası
- xiçin — çakıllı, çakılı olan (yer)
- xiçnayiş — çakıldatmak; | incir çekirdeğinden ses çıkarmak
- xilafet — hilafet
- xilafetê (m) — hilafetlik
- xint — deli, bunak, sersem
- xint bıyayış — delirmek, bunamak, sersemleşmek
- xint kerdış — delirtmek, scrsemleştirmek
- xitab (n) — hitap
- xitab kerdış — hitap etmek
- xitmet kerdış — hizmet etmek
- xiyanet (n) — hıyanet, ihanet, hainlik
- xiyanetê (m) — hıyanetlik, ihanet
- xiyanetê kerdış — hıyanet etmek, ihanet etmek
- xiyar (n) — hıyar, salatalık; | (argo) kaba saba, budala
- xiyarê (m) — hıyarlık, budalalık
- xiyarê kerdış — (argo) hıyarlaşmak, budalalık etmek
- xizayiş — nefes alıp verirken hastalıklı ciğerden ses çıkmak, rahat nefes alıp verememek
- xizmet vênayiş — hizmet görmek, iş görmek
- xizmet, hizmet (n) — hizmet
- xizmetçi — hizmetçi
- xizmetçiyê (m) — hizmetçilik
- xizmetiy ...-dı bıyayış — hizmetinde olmak
- xizmetkar, xizmekar — hizmetkar
- xizmetkarê (m) — hizmetkarlık
- xizmetkarê kerdış — hizmetçilik etmek
- xizna, xezina (m) — hazine; | defıne
- xiznadar — hazinedar
- xiznadarê (m) — hazinedarlık
- xişayiş, xişşayiş — hışırdamak, lıaşırdamak, hışlamak
- xişn — iri, büyük, iri yarı
- xişnayiş — hışırdatmak
- xişnê (m) — irilik, büyüklük
- xişt purye dayış — (hayvan için) bu öldürücü hastalığa yakalanmak
- xişt xişt — çıngır çıngır, hışır hışır
- xişt xişt kerdış — çıngırdatmak, hışırdatmak
- xişt, xcşt (n) — zıpkın; | zıpır, ucu sivri şiş veya demir, mızrak; | öldürücü bir hayvan hastalığı
- xiştayiş — çıngırdamak, hışırdamak
- xişti (m) — çıngırtı, çıngırak sesi; | hışırtı
- xiştnayiş — çıngırdatmak; | hışırdatmak
- xişxişik (n) — sallayınca hışırtı çıkaran bir çocuk oyuncağı; | otsu bir bitki
- xişxişin — hışırtılı
- xoinar, qomar (n) — kumar
- xom — ham; | acemi, alışık olmayan, deneyimsiz; | yeni, değişik, ilk kez denenen; | işlenmemiş
- xom bıyayış — aceni olmak, ham olmak, deneyimsiz olmak
- xomar (n) — (kadının) yalnız gözler açıkta kalacak şekilde yüzünü örtmesi
- xomariy xue akerdış — (kadın) gerdanı görünecek şekilde başörtüyü bağlamak
- xomê (m) — hamlık, acemilik, deneyimsizlik
- xomê kerdış — acemilik etmek
- xor — hor, değersiz, önemsiz
- xor tıra unyayış — hor bakmak
- xor venayış — hor görmek, değersiz saymak; | aşağılamak
- xowf po ameyış — aniden korkmak, korkuya kapılmak
- xowf, xewf (n) — korku, korkudan irkilme
- xo\\vf kerdış — korkmak, ürpermek
- xuazgin, xuezgin — dünüıcü, görücü, kız istemeye giden
- xuazginê (m) — dünürcülük, görücü olma durumu
- xuc adır eştış — kcndini ateşe atmak, bile bile tehlikeli bir işe girişmek
- xuc calaznayış — yüzünü ekşitmek, huzursuzluğunu veya memnuniyetsizliğini yüz ifadeleriyle göstermek
- xucridi — derinde
- xucwa gırotış — alınmak, gücenmek, zoruna gitmek
- xuda — huda, tanrı
- xudik bıyayış — huylandırıcı olmak, rahatsız edeci olmak
- xudik, xuidik — alışık olmama, rahatsız edici, huylandırıcı veya gıcıklayıcı durum
- xudikin — huylandırıcı, gıcıklayıcı, rahatsız edici
- xue — bu hamur daha çok su çeker
- xue (ye\\v ca) eştış — (bir yere) kendini atmak, bir yere hemen hitmek
- xue ... vero kerdış — (güçsüz olan birisini) kendine muhatap kabul etmek, kendisinnden güçsüz olan biriyle kavga etmek
- xue anıeyış — kendine gelmek, düzelmek, iyileşmek; | ayılmak
- xue arqelıyayiş — uyanmak, kendine gelmek, ayılmak; | farkına varmak
- xue arye dayış — kendini toparlamak hazırlamak, hazırlığını görmek
- xue arye fıstış — hazırlanmak, toparlanmak, bir işi yapmaya hazır hale gelmek
- xue çeng kerdış — bela aramak, kavga peşinde olmak, başkalarını rahatsız etmek
- xue çewt kerdış — kendini eğmek, eğilmek
- xue çiqirnayiş — kendini buruşturmak, yüzünü buruşturmak, yüzünü ekşitmek, hoşnutsuzluğunu yüz ifadeleriyle göstermek
- xue çiy ser nayış — bir şeye kendini vermek, bir şeyle çok ilgilenmek, bir şeye kendini kaptırmak
- xue çıma kerdış — gözüne kestirmek; | (tehlikeyi) göze almak; | gözönünde tutmak
- xue bedelnayış — kendini değiştirmek, (huy, alışkanlık) değişmek
- xue berz gırotış — kendini yüksek görmek, kendini üstün görmek
- xue berz kerdış — doğrulmak, başını kaldırmak, ayağa kalkmak
- xue bin eştış — (bir şeyi) kendi altına atmak, altına almak
- xue bin kerdış — kendi altına etmek altını ıslatmak; | korkmak
- xue bin verdayış — altına kaçırmak, altına etmek
- xue bina nayış — (bir şeyi) kendi altına koymak, bir şeyin üzerinde oturmek
- xue bınra kerdış — (bir şeyi) kendi altına sermek
- xue cebra vetış — (birini) cebinden çıkarmak, ondan üstün olmak
- xue cema kerdış — (bir şeyi) kucağına almak, kucağında taşımak
- xue cier venayış — kendini aşağı görmek, kendini düşük sanmak
- xue ciera kerdış — kendini yırtmak, yırtınmak, bağırmak, kendini paralamak
- xue cuar gırotış — kendini üstün tutmak, kendini üstün görmek
- xue cuar tepıştış — kendini üstün tutmak
- xue cı aznayış — yaslanmak, kendini bir şeye dayamak, dayanmak
- xue cı dayış — (bir şeye) kendini vermek, yapmaya uğraşmak, çok ilgisini vermek
- xue cı eştış — (bir yere) kendini atmak; | birine sığınmak
- xue cı resnayış — kendini bir şeye yetiştirmek, yetişmek, kavuşmak
- xue cı şunayış — dayanmak, kendini bir şeye dayamak; | kendini bir şeye vermek, bir şeyi yapmaya istekli olmak
- xue dcrg kerdış — (bir şeye yetişmek için) kendini uzatmak, bir şeye uzanmak
- xue decnayış — kendini incitmek, kendini üzmek, kendini yormak
- xue desrtra vetış — elden çıkarmak, elinden çıkarmak, satmak
- xue dest dayış — kendini ele vermek
- xue dest fıstış — eline geçirmek, ele geçirmek, sahip olmak, edinmek, elde etmek, yakalamak
- xue dest gırotış — eline almak, ele almak, ürerinde çalışmak
- xue dest kerdış — eline almak, elinde tutmak; | (saat, bilezik) eline takmak
- xue desta çarnayış — birisine kendi ayak işlerini yaptırmak,kullanmak
- xue desta dayış — kullanmak, çalıştırmak; | birisine işlerini yaptırmak, kötü işler yaptırmak
- xue desta kerdış — eline almak, eline takmak, elinde taşımak
- xue desta nayış — kendini ele vermek, kendini yakalatmak
- xue destra rue-nınayış — elinden düşürmemek, sürekli kullanmak
- xue destra viyarnayış — elden geçirmek denetlemek
- xue destıdı berdış — elinde götürmek, beraberinde götürmek, hemen götürmek
- xue dıma munyayış — arkasına bakmamak, ardına bakmamak
- xue dınıa çarnayış — (birini) kendi peşinden dolaştırmak, arkasından gezdirmek
- xue dınıa fıstış — peşine takmak
- xue dırna kaş kerdış — peşinden sürüklemek,arkasından sürüklemek
- xue eşkayış — kendine edebilmek, kendine hakim olmak
- xue fek eştış — ağzına atmak, yemek
- xue fek kerdış — ağzına koymak
- xue feka dayış — ağzına almak; | anmak, sözünü etmek
- xue feka kerdış — ağzına takmak, ağzına almak; | önüne katmak
- xue fekıdı calaznayış — ağzında gevelemek, eveleyip gevelemek, dolabaçlı konuşmak
- xue fekıdı verdayış — ağzında bırakmak, konuşmasını bitilmemek, sözü ağzında yarım bırakmak
- xue feqirê nayış — kendini zavallılığa vurmak, zavallıymış gibi görünmeye çalışmak
- xue gaznayış — kendini ısırmak
- xue gecê nayış — deliliğe vurmak, kendini deli gibi göstermek
- xue gueş kerdış — (birinin sözünü) kulağına küpe etmek, söz dinlemek, söylenen bir öğüdü kulağına koymak; | (küpeyi) kulağına takmak
- xue gırun kerdış — isteksiz davranmak, bir şeyi yapmayı istememek, oyalanmak, nazlanmak
- xue hctıdı — kendi yanında, nezdinde, kendince, kendine göre
- xue hera gırotış — (bir şeyden) kendini uzak tutmak, uzak durmak, yapmamak
- xue hesıyayış — ayılmak, uyanmak, kendine gelmek, farkına varmak
- xue hewênayiş — barınmak, geçinmek, eğleşmek
- xue inadê nayış — kendini inatçılığa vurmak, inadı tutmak
- xue kavê nayış — saflığa vurmak, kendini saf göstermeye çalışmak
- xue kaş cı kerdış — (bir şeye doğru) kendini çekmek, yanaşmaya çalışmak, yönelmek
- xue kcrrê nayış — kendini sağırlığa vurmak
- xue kendış — kaşınmak, kendini kaşımak
- xue kerdış — kendine etmek, kendine yapmak; | kıskanmak, sevmemek
- xue ki — meğer, meğer ki
- xue kişt şunayış — (birini) yanına almak, yanma çekmek, beraberine almak
- xue kişta dayış — kendini yana vermek, kenara çekilmek
- xue kuayış — kendini dövmek, dövünmek
- xue kı nıvuni — meğer, meğerki, meğer söylemiyorsun
- xue kıştış — kendini öldürmek; | dövünmek, kendini dövmek
- xue lale nayış — kendini dilsizliğe vurmak
- xue lıet gırotış — yanına almak
- xue lıyestış — kendini yalamak, yalanmak
- xue mehqulê nayış — kendini olgun göstermeye çalışmak
- xue merg nayış — ölüyormuş gibi yapmak, ağır hasta olduğunu göstermeye çalışmak
- xue metin kerdış — dayanmak, güç bir duruma katlanmak, direnç göstermek
- xue mil eştış — boynuna atmak, üstlenmek
- xue musnayış — (bir şeye) kendini alıştırmak, öğrenmek; | (birini) kendine alıştırmak
- xue mılırı kerdış — boynuna geçirmek, üstlenmek
- xue mıyun eştış — araya girmek, ortaya atılmak; | araya almak
- xue mıyun gırotış — araya almak, kuşatmak
- xue nayış — itiraf etmek, yaptığını kabul etmek, açık vermek
- xue nazê nayış — kendini naza çekmek, nazlanmak
- xue nesnayış — dikketleri kendi üzerine çekmek; | uyandırmak
- xue nihewênayiş — rahat durmamak, başına bela açmak
- xue nnga kerdış — ayağına takmak, ayağına geçirmek, ayağına giymek
- xue nıeşkayış — kendine edememek, kendini tutamamak
- xue nıhecımnayış — rahat durmamak, başına iş açmak
- xue nıtepıştış — kendini alamamak, kendini tutamamak, istemeyerek
- xue nıveşe nayış — kendini hastalığa vurmak, hastaymış gibi görünmeye çalışmak
- xue pawitiş — kendini korumak, kendini kollamak
- xue paşt kerdış — sırtına almak, sırtlamak, sırtında taşımak
- xue paştra bestış — sırtına bağlamak, sırtına almak, sırtlamak
- xue paştra eştış — sırtından atmak
- xue pê xapênayiş — kendini kandırmak, kendini avutmak
- xue pey nınayış — (elinden geleni) ardına koymamak, gerekeni yapmaktan geri durmamak
- xue pia nayış — kendini sıkmak, kendini zorlamak
- xue pie untış — çekişmek; | ayaklannı kendine çekmek, düzgün oturmak
- xue pie şunayış — omuz omuza vermek, birbirine destek olmak, safları sıklaştırmak
- xue pieser ardış — kendini toparlamak, toparlanmak, kendi durumunu düzeltmek
- xue pil gırotış — kendini büyük görmek, büyüklük taslamak
- xue pistin fıstış — koynuna koymak, çok sevmek
- xue pistin kerdış — (kendi) koynuna koymak
- xue pit kerdış — sıkınmak, kendini zorlamak, dayanmak
- xue plze kerdış — kendi içine doldurmak; | içine dert etmek, unutmamak
- xue pıştış — içeçeği kafaya dikmek, kana kana içmek
- xue qeda nayış — çok ısrar etmek, çok istemek
- xue qelp çarnayış — sıvışmak, tüymek, bir duranı karşısında haber vermeden gitmek
- xue qelp fıstış — kaytarmak, sıvışmak, tüymek
- xue qıc venayış — kendini küçük görmek, kendini aşağı görmek
- xue qırr kerdış — kendini yemek
- xue ra-muetış — kendini göstermek, kendini beğendirmeye çalışmak, niteliklerini ortaya koymak
- xue raşt kerdış — kendini doğrultmak, doğrulmak; | davranışlarını düzeltmek
- xue raşunayış — kendini dağıtmak, iflaz etmek
- xue rue-nayış — kendini aday göstermek, adaylığını koymak; | uslanmak, yatışmak
- xue ruetış — kendini satmak
- xue rıdıyayış — kendini beğenmek
- xue safi kerdış — kendini düzeltmek sorunlarını çözmek; | ikircilikten arınmak; kendini kötülüklerden arındırmak